Hommage à Marquis de Sade (Marquis de Sade’a Övgü), 1989 başlıklı video yerleştirmesinin, sanatçının kariyerinde özel bir yeri vardır. Nil Yalter, hem bir kadın ve hem de bir sanatçı olarak iç yolculuğunu bilinçli bir şekilde ön plana çıkardığı bu periyotta ürettiği yapıtlarla ilgili şu yorumda bulunur: “bu tarz [etno-kritik] işler yaptığım dönemde politikada çok aktiftim. [...] bundan çıkmam gerektiğini hissedene kadar. [...] kendime ve geliştirmekte olduğum kişisel sanat pratiğime daha çok ilgi göstermem gerektiğini hissettim”.
Yalter, dinsel değerleri ve maddeciliği reddeden, nihilizmin öncüsü sayılan Marquis de Sade’ın onuruna yaptığı bu eseri, mihrabı temsil eden çok monitörlü in situ bir yerleştirme olarak küçük bir kilisede sergiler. Yapı bozum da tam olarak burada başlar zaten. Bu video yerleştirmede, tüm kavramlar mütemmim zıtlıklarıyla bir arada bulunur: Doğu-Batı, geçmiş-gelecek, iç-dış... Heykeli ve geometrik şekillerin katılığı ve kalıcılığına paralel olarak kumaşın ve suyun akışkanlığı ve geçiciliği görüntüyü biçimlendirirken, kadın figürü hem baştan çıkarıcı hem de baştan çıkarılan olarak görüntünün merkezinde yer alır. Sanatçı, Sade’ı alıntılarken - “Hiçbir şey bana ait değil, hiçbir şey benden değil” - aslında “hiçbir şey benden doğmaz”ın altını çizer ve de kadın-yaratma ilişkisine: “etik, politik ve dini engeller yaratıcı kadının (sanatçı) yıkması gereken duvarlardır” yorumunu getirir.
Videoda arka planda zaman zaman görünen boşaltılmış fabrika görüntüleri de üretim dünyasına işaret eder. Çıplaklığıyla yıkıntı görüntülerinin ortasına bırakılmış kadın bedenin üzerinde kendi kendine çizilen ve Nil Yalter’in “konstrüktivist virüs” olarak isimlendirdiği motifler, sanat tarihinin neredeyse unuttuğu Rus kökenli kadın avangartları anar. Hommage à Marquis de Sade’da bahsi geçen “övgü” sadece Sade’ın mutlak özgürlük anlayışına ve öznenin kendi kendini inşasına değil, tarihte yerini almış ya da alamamış aykırılara ve başkaldırılaradır. Bu açıdan bakıldığında Marquis de Sade yerleştirmesinin Fransız Devrimi'nin 200. yıldönümü sebebiyle gerçekleştirilen bir festival kapsamında üretilmiş olması bir rastlantı değildir.
İki boyutlu sanal imgelerle videoyu birleştiren Marquis de Sade, Nil Yalter’in araç değiştirdiğinin de habercisidir. Bu tarihten itibaren sanatçı, bilgisayar ortamında iki boyutlu ve 90’lardan itibaren de etkileşimli ve üç boyutlu çalışmalar sürdürmüştür. Bu anlamda Yalter, Marquis de Sade videosunda kendi yapıbozumunu da gerçekleştirir: kendinden yola çıkarak yaratıcı kadının özeleştirisini yapmakla kalmaz, bu eserle beraber yeni formlara doğru göç eder yine.
NİL YALTER HAKKINDA
1938'de Mısır'da Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen ve 1965'ten beri Paris'te yaşayan Nil Yalter, sosyal ve politik aktivizme güçlü bir bağlılıkla hareket eden özgür düşünen bir sanatçıdır. Resim, fotoğraf, video ve kolajı performans ve yerleştirmeyle birleştiren çeşitli çalışmaları, deneyime ve bilginin sezgisel, duygusal ve fiziksel eklemlenmesine dayanmaktadır. Çalışmaları, beden ile zihin, formlar ve fikirler, gerçeklik ve hayal dünyası arasındaki ince bağlar ve bireysel kaderlerin belirleyicileri olarak maddi nesnelere olan inancıyla inşa edildi. Bir Marksist-Feminist, bir kadın ve bir göçmen olarak Yalter’in çalışmalarının çoğu göçmenlik ve feminizm konularına odaklanıyor. Kimliğe ve mekana ilgi ve arayışının sanatçının tüm çalışmaları boyunca devam ettiği söylenebilir.
Nil Yalter’in son dönem retrospektif sergileri arasında; MAC VAL, Vitry-sur-Seine, 2019, Hessel Müzesi, New York, 2019 and Ludwig Müzesi, Köln, 2019 yer alır.